อนุมูลอิสระคืออะไรและมีผลอะไรกับเรา

8 ปีที่ผ่านมา

โดย เจ้าของร้าน

หมดแรง อ่อนเพลีย หาหมอ นอนโรงพยาบาล กี่โรง ก็ไม่หาย (หมอนอกกะลา)

นี่เป็นตอนแรกเพื่อนำไปสู่ เรื่องราวของไมโตคอนเดรียซึ่งเป็นแหล่งสร้างพลังงานให้กับร่างกายของเรา ๆ ท่าน ๆ ซึ่งตรวจหาเท่าไหร่ก็ไม่เจอจนต้องปล่อยไปตาม ยถากรรม

แต่ต้องปูพื้นไปแบบนี้ก่อนเพื่อเป็นการง่ายต่อความเข้าใจที่ยากจะเข้าใจ สำหรับบางท่าน

อนุมูลอิสระคืออะไรและมีผลอะไรกับเรา

สารอนุมูลอิสระนี้มีชื่อที่เรียกเป็นทางวิชาการคือ (free radicals) ซึ่งในร่างกายของเราจะมีแร่ธาตุหรือสารประกอบซึ่งเป็นโมเลกุลต่างๆ ส่วนประกอบสำคัญของโมเลกุลก็คือ อะตอม โดยอะตอมที่เสถียรจะต้องมีอิเลกตรอนวิ่งอยู่เป็นวงรอบตัวเป็นจำนวนครบคู่ (เมื่อเสถียรแล้วจะไม่ค่อยทำปฏิกิริยากับใคร ) แต่อนุมูลอิสระจะมีอะตอมที่ไม่เสถียร เนื่องจากขาด อิเลกตรอนไป 1 ตัว (ไม่ครบคู่) กลายเป็นอนุมูลอิสระ เมื่อไม่ครบคู่แล้ว เจ้าอนุอิสระก็จะพยายามไป "ขโมย" อิเล็คตรอนจากอะตอมอื่น เมื่ออะตอมอื่นโดนขโมยอิเล็กตรอนไป เจ้าตัวก็ไม่เสถียรอีก มันก็จะขโมยอิเล็กตรอนของอะตอมอื่นต่อไป เกิดเป็นปรากฎการณ์ลูกโซ่อย่างนี้เรื่อยไป

อีกสิ่งหนึ่งที่เกิดขึ้นได้ก็คือ อะตอมที่ไม่เสถียรหรือเจ้าอนุมูลอิสระนี้ อาจจะไปจับกับสารหรือแร่ธาตุตัวอื่นๆ เพื่อทำให้ตัวมันเองเสถียร (เพราะว่าเป็นธรรมชาติของมันแบบนั้น) และจากการศึกษาเชื่อกันว่าอนุมูลอิสระสามารถทำปฏิกิริยากับไขมันในร่างกาย ซึ่งมีอยู่ในรูปของไลโปโปรตีนชนิด LDL (Low Density Lipoprotein ซึ่งเป็นไขมันที่ไม่ดี) จะก่อให้เกิดโรคหลอดเลือดแดงแข็ง (Atherosclerosis) และโรคหลอดเลือดหัวใจอุดตันได้ หรือถ้ามันไปจับกับธาตุอื่นบางอย่างเช่น DNA (คือสารพันธุกรรม เป็นกรดนิวคลิอิกที่ทำหน้าที่เก็บข้อมูลทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิต) ก็อาจจะทำให้โครงสารของ DNA เปลี่ยนไป ในขั้นร้ายแรงคือทำให้สารใหม่นั้นเป็นพิษกับร่างกายขึ้นมา หรืออาจจะเกิดเซลล์ที่กลายพันธุ์เป็นเซลล์มะเร็งได้

ดังนั้น สารอนุมูลอิสระนี้อาจจะถือได้ว่าเป็นต้นตอของปัญหาสุขภาพหลายปัญหาในร่างกายคนเรา (คือ พิษจริงๆ ไม่ได้เกิดจากตัวมันเอง แต่เกิดจากการที่ตัวมัน ไปรวมกับธาตุอื่น ทำให้เกิดโมเลกุลของสารใหม่ที่เป็นพิษ) ไม่ว่าโรคหัวใจ โรคมะเร็ง ความแก่ ความเสื่อมของอวัยวะต่างๆ

สาเหตุการเกิดอนุมูลอิสระ

จากการศึกษา พบว่าอนุมูลอิสระ สามารถโผล่เข้ามาปรากฏกายในตัวเราได้ด้วยหลายวิธีดังนี้
1. อนุมูลอิสระที่เกิดเองภายในร่างกาย
อนุมูลอิสระถูกสร้างขึ้นมาได้เองจากภายในร่างกายเราด้วยสองวิธีคือ
จากกระบวนการเผาผลาญอาหารของร่างกายเรา ในการเผาผลาญอาหารนั้น ร่างกายจะใช้ออกซิเจนเข้าไปช่วย สิ่งที่เกิดขึ้นมาคือออกซิเจนที่มีประจุลบ (คือขาดอิเล็กตรอนตัวนอกสุดไป) กลายเป็นอนุมูลอิสระ โดยอนุมูลอิสระที่เกิดขึ้นในร่างกายเนื่องจากมีมูลเหตุจากออกซิเจนนี้ จะมีชื่อเรียกเป็นภาษาอังกฤษว่า reactive oxygen species (หรือ ROS) คือเป็น Oxygen Free Radical (เป็นโมเลกุลที่มีอะตอมของออกซิเจนเป็นส่วนประกอบ โดยที่อิเล็กตรอนรอบนอกสุดของออกซิเจนนั้นไม่ครบคู่) อนุมูลอิสระที่สำคัญ ได้แก่

- ซูเปอร์ออกไซด์ แอนไอออน (superoxide anion)
- ไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์ (hydrogen peroxide)
- ไฮดรอกซิลแรดดิเคิล (hydroxyl radical)
นอกจากนั้น อนุมูลอิสระที่เกิดภายในร่างกาย อาจจะเกิดจากสภาวะผิดปกติเช่น โรคบางอย่าง ก็ได้ สาเหตุอันนี้เลี่ยงได้ยาก

2. อนุมูลอิสระที่ได้รับจากภายนอกร่างกาย

สาเหตุประเภทนี้อาจจะมาจากการติดเชื้อ ทั้งจากแบคทีเรียและไวรัส, การอักเสบบางอย่างเช่น ข้ออักเสบ รูมาตอยด์ โรคเก๊าท์, กัมมันตภาพรังสีต่างๆ, มลพิษต่างๆ เช่น ควันเสียและเขม่าจากเครื่องยนต์ ควันบุหรี่ ยาฆ่าแมลง หรืออาจจะเกิดจากการกินอาหารพวก ปิ้ง ย่าง เผา พวกเนื้อกรอบ เกรียมไหม้ สาเหตุอันนี้เลี่ยงได้ โดยการหลีกเลี่ยงการกินของที่ไม่เหมาะสม และรักษาร่างกายให้แข็งแรง
การป้องกันตามธรรมชาติ

ปกติในร่างกายของคนเรามีสารช่วยทำลายหรือยับยั้งการเกิดอนุมูลอิสระอยู่แล้ว แต่ประสิทธิภาพจะลดลงตามอายุที่เพิ่มขึ้น ก็จะทำให้มีสารอนุมูลอิสระเหลืออยู่มากเกินไปก่อให้เกิดอันตรายได้ ถ้าเรากินอาหารบางชนิด จะทำให้ร่างกายสร้างเอนไซม์เมตาบอลิคขึ้น เอนไซม์นี้ทำงานร่วมกับสารอาหารและวิตามิน ที่เรากินเข้าไป และจะไปจับคุ่กับสารอนุมูลอิสระแทน ทำให้สามารถต่อต้านการทำงานของอนุมูลอิสระได้

ครับ ผมพยายามบอกว่า อาหารนี่แหละ สำคัญ อย่าทำเป็นเล่นไป แต่ ก็เป็นธรรมดาครับ ไม่เห็นโลงศพ ไม่หลั่งน้ำตา มันอยู่กับคนไทยเรามายาวนาน และคงจะอยู่กันไปอีกนาน

อนุมูลอิสระ, อนุมูลอิสระคืออะไร, santi manadee, สันติ มานะดี