BELIEVE THE TRUTH ตอน ต่อมไร้ท่อ

กรุณาอ่านให้เข้าใจก่อนที่จะได้รับรู้ในบทความต่อไปว่าทำไมคุณถึงป่วย

เซลล์ของร่างกายถูกควบคุมให้ทำงานเพื่อให้มีประสิทธิภาพด้วยระบบประสาทและระบบต่อมไร้ท่อและทั้งสองระบบนี้มีการทำงานที่เชื่อมโยงกันอย่างแยกไม่ออก ซึ่งมีการสื่อสารโดยนำคำสั่งของศูนย์บัญชาการไปยังอวัยวะต่างๆ เพื่อสั่งงานให้ส่วนต่างๆของร่างกายมีปฏิกิริยาตอบโต้กับสิ่งแวดล้อมภายนอกหรือความเปลี่ยนแปลงภายในร่างกายได้อย่างทันท่วงทีอย่างเหมาะสม

การขยับเขยื้อน การเคลื่อนไหวส่วนต่างๆ ของร่างกาย การเต้นของหัวใจ การหลั่งกรดในกระเพาะอาหาร การม้วนตัวของลิ้นในปากเหล่านี้เป็นผลมาจากเส้นประสาท

ส่วนการเผาผลาญภายในร่างกายเพื่อให้ได้มาซึ่งพลังงานและสารอาหารที่จำเป็นตลอดจนกระทั่งปฏิกิริยาตอบสนองต่อสิ่งเร้าจากภายนอกเช่น เมื่อตกใจ...ร่างกายจะผลิตสาร อีปิเนฟรีน ซึ่งทำให้หัวใจเต้นเร็วขึ้น เหงื่ออกซึม ม่านตาขยายกว้าง เป็นการเตือนร่างกายว่าควรจะหนีหรือควรจะสู้กับสิ่งที่มาคุกคามนั้นๆ ระบบเล็กๆ ที่ทำหน้าที่ๆสำคัญที่สุดนี้เรียกว่า...ระบบต่อมไร้ท่อ

ต่อมไร้ท่อคืออะไร

คือก้อนเนื้อเล็กๆ ที่เรียกว่า..ต่อม... ภายในต่อมไร้ท่อจะสร้างสารชนิดหนึ่งซึ่งเป็นคำสั่งให้อวัยวะภายในร่างกายปฏิบัติตามคำสั่งนั้นๆ สารนี้เรียกกันว่า.. ฮอร์โมน

ฮอร์โมนจะถูกสร้างขึ้นในต่อมไร้ท่อและส่งผ่านทางกระแสเลือด เมื่อใดมีสิ่งเร้ามากระตุ้น ต่อมไร้ท่อก็จะปล่อยฮอร์โมนออกสู่กระแสเลือด ฮอร์โมนจะไหลไปจนถึงอวัยวะที่เป็นเป้าหมายและสั่งให้อวัยวะนั้นๆ ทำงานเพื่อตอบโต้กับสิ่งที่มากระตุ้น

ต่อมไร้ท่อมีหลายต่อมซึ่งแต่ละต่อมก็จะสร้างฮอร์โมนเฉพาะที่ทำหน้าที่เฉพาะเจาะจง ต่อมไร้ท่อที่ใหญ่ที่สุดและสำคัญที่สุดในร่างกายได้แก่ ต่อมใต้สมอง นอกจากนั้นที่เรารู้จักกันดีก็คือ ต่อมไพเนียล ต่อมไทมัส (ดูแลระบบภูมิคุ้มกันโรค) ต่อมไธรอยด์ ต่อมพาราไธรอยด์ ต่อมหมวกไต กลุ่มเซลล์ในตับอ่อน เป็นต้น

ส่วนฮอร์โมนที่สร้างขึ้นมานั้นมีหลายชนิดเช่น ฮอร์โมนเพศหญิง..เอสโตรเจนและโพรเจสเตอโรนจากรังไข่ ฮอร์โมนเพศชาย..เทสโตสเตอโรนจากอัณฑะ ฮอร์โมนไธรอยด์จากต่อมไธรอยด์ สเตียรอยด์จากต่อมหมวกไต อินซูลินจากกลุ่มเซลล์แลงเกอร์ฮานในตับอ่อน เป็นต้น

ปัจจุบันยังมีฮอร์โมนที่สำคัญๆ ที่พบในระบบประสาท ทำหน้าที่ส่งผ่านสัญญาณในระบบประสาทอีกมากมาย รวมทั้งฮอร์โมนตัวสำคัญเอนโดร์ฟินที่รู้จักกันดี

การทำงานของระบบต่อมไร้ท่อและฮอร์โมนเป็นเรื่องที่ยุ่งยากซับซ้อน เป็นเรื่องในระดับโมเลกุลที่เข้าใจได้ยากและวิทยาศาสตร์ยังไม่เจริญพอที่จะรู้จักการทำงานของมันทุกขั้นตอน ยกตัวอย่างเช่น ฮอร์โมนอินซูลินซึ่งเรารู้จักกันดีว่าถูกสร้างขึ้นมาในตับอ่อน เมื่ออินซูลินถูกปล่อยเข้าสู่กระแสเลือด มันจะควบคุมการเปลี่ยนน้ำตาลให้เป็นพลังงาน เพื่อให้เซลล์ทั่วร่างกายได้ใช้ หากในภาวะนั้นร่างกายไม่มีน้ำตาลเนื่องจากเจ้าตัวไมได้กินอาหาร ร่างกายก็จะดึงเอาพลังงานส่วนที่สะสมเอาไว้มาใช้ก่อนเพื่อรักษาการทำงานของอวัยวะส่วนที่สำคัญต่างๆ นั้นไว้ให้ทำงานต่อไปได้ตามปกติ เพื่อให้ร่างกายเป็นปกติไปชั่วขณะหนึ่งก่อนที่จะหาอาหารป้อนให้กับกระเพาะอาหาร

จะเห็นได้ว่าการควบคุมการทำงานของร่างกายโดยระบบต่อมไร้ท่อนั้นมีความสำคัญต่อการดำรงอยู่ ระบบนี้จะทำหน้าที่โดยที่เราไม่ต้องกดปุ่ม กดสวิตช์แต่อย่างใด เมื่อใดที่สภาพของร่างกายเปลี่ยนแปลงไป ต่อมไร้ท่อก็จะปล่อยคำสั่งออกสู่กระแสเลือด เพื่อทำให้สมอง กล้ามเนื้อ ตับ หัวใจ และอวัยวะอื่นๆ ได้ทำงานต่อไปได้อย่างไม่ติดขัด

...ต่อมใต้สมอง...

ต่อมใต้สมองหรือที่เรียกว่า ต่อมพิทูอิทารี่ เป็นต่อมเล็กๆ มีขนาดเท่ากับปลายนิ้วชี้เท่านั้นเอง แต่เป็นต่อมไร้ท่อที่ใหญ่ที่สุดและสำคัญที่สุด ต่อมใต้สมองมีหน้าที่สร้างฮอร์โมนเพื่อควบคุมการทำงานของต่อมไร้ท่ออื่นๆ เช่น ต่อมหมวกไต รังไข่ ต่อมไธรอยด์ เป็นต้น ซึ่งล้วนแต่ต้องคอยฟังคำสั่งจากต่อมใต้สมอง การสร้างฮอร์โมนเพศหญิงของรังไข่ก็ดี การสร้างฮอร์โมนของไธรอยด์ก็ดี ต้องอยู่ในความควบคุมของต่อมใต้สมองทั้งสิ้น

ต่อมใต้สมองวางอยู่ในร่องของกระดูกรูปปีกผีเสื้อ อยู่ที่ฐานของกะโหลกศีรษะ ต่อมนี้จึงอยู่ด้านใต้ของสมอง ต่อมใต้สมองรับคำสั่งจากสารบัญชาการในสมองให้ผลิตฮอร์โมนต่างๆ ดังนี้

1. ฮอร์โมนสำหรับการเจริญเติบโต ฮอร์โมนนี้จะควบคุมการเจริญเติบโตของร่างกาย ฮอร์โมนนี้ทำให้เด็กเจริญเติบโตได้ตามวัย หากต่อมไม่สามารถสร้างฮอร์โมนชนิดนี้ขึ้นมาได้ เด็กคนนั้นก็จะหยุดการเจริญเติบโตและกลายเป็นคนตัวเล็กหรือเป็นคนแคระ ตรงข้ามหากต่อมใต้สมองเกิดความผิดปกติโดยสร้างฮอร์โมนนี้ขึ้นมากเกินไป คนนั้นก็จะมีตัวสูงใหญ่ผิดปกติ

2. ฮอร์โมนเพศ เป็นฮอร์โมนที่ควบคุมการเจริญเติบโตของรังไข่ในเด็กหญิง ทำให้เด็กหญิงกลายเป็นหญิงสาวและเมื่อเป็นสาว ฮอร์โมนจากต่อมใต้สมองก็จะควบคุมการหลั่งของฮอร์โมนจากรังไข่เพื่อให้มีไข่ตกและมีรอบเดือน ถ้าไม่มีฮอร์โมนเพศจากต่อมใต้สมอง เด็กหญิงก็จะคงเป็นเด็กต่อไป สำหรับผู้ชาย การเติบโตของอัณฑะก็ถูกสั่งงานโดยฮอร์โมนเพศจากต่อมใต้สมองเช่นเดียวกัน

3. ฮอร์โมนควบคุมการทำงานของต่อมไธรอยด์ เมื่อต่อมไธรอยด์ได้รับคำสั่งฮอร์โมนตัวนี้ ต่อมไธรอยด์ก็จะสร้างฮอร์โมนไธรอยด์ขึ้นมา หากไม่มีฮอร์โมนชนิดนี้ ต่อมไธรอยด์ก็จะไม่ทำงาน ร่างกายคนนั้นก็จะเชื่องช้า หากมีความผิดปกติตั้งแต่เด็กก็จะทำให้เด็กคนนี้โง่และหยุดการเจริญเติบโต

4. ฮอร์โมนควบคุมการทำงานของต่อมหมวกไต

5. ฮอร์โมนควบคุมระดับน้ำและเกลือแร่ในร่างกาย ถ้าไม่มีฮอร์โมนชนิดนี้ร่างกายจะสูญเสียน้ำออกไปทางไตมาก ปัสสาวะบ่อยและกินน้ำมาก

จะเห็นได้ว่าต่อมใต้สมองถึงแม้จะเป็นต่อมที่มีขนาดเล็กแต่มีหน้าที่มากมายและควบคุมการทำงานส่วนที่สำคัญๆ ของร่างกาย หากขาดต่อมใต้สมองหรือหากต่อมใต้สมองทำงานไมได้ ร่างกายของก็จะทำงานผิดปกติหรือกลายเป็นคนพิการ

นับว่าเป็นโชคดีที่นักวิทยาศาสตร์สามารถสังเคราะห์ฮอร์โมนพวกนี้ได้ทั้งหมดและความรู้ด้านการแพทย์สามารถรักษาให้ร่างกายเป็นปกติเหมือนเดิมได้หรือหากฮอร์โมนมีมากเกินไปก็จะมีวิธีจัดการให้เป็นปกติได้เช่นเดียวกัน

โรคที่รู้จักดีว่าเกิดจากการทำงานที่ผิดปกติของต่อมไร้ท่อ

...โรคเบาหวาน...
- เกิดจากการทำงานที่ผิดปกติของเซลล์ต่อมไร้ท่อในตับอ่อน

...โรคพีซีโอเอส(PCOS)...
หรือกลุ่มอาการที่รังไข่มีถุงน้ำหลายใบ ประจำเดือนมาผิดปกติ ไม่สม่ำเสมอหรือมากเกินไป
- เกิดจากการทำงานผิดปกติของเซลล์ต่อมไร้ท่อในรังไข่

...เสื่อมสมรรถภาพทางเพศในชาย...
- เกิดจากการทำงานที่ผิดปกติของเซลล์ต่อมไร้ท่อในอัณฑะ

...ต่อมไทรอยด์เป็นพิษ...
- เกิดจากการทำงานที่ผิดปกติของเซลล์ต่อมไร้ท่อในต่อมไทรอยด์

...โรคอ้วน...
- อาจเกิดจากการทำงานที่ผิดปกติของเซลล์ต่อมไร้ท่อในต่อมหมวกไตหรือต่อมใต้สมอง

...โรคเนื้องอกในสมอง...
- เกิดจากการทำงานที่ผิดปกติของเซลล์ต่อมไร้ท่อในต่อมหมวกไตหรือต่อมไต้สมอง

...โรคมะเร็งในตับอ่อน...
- เกิดจากการทำงานที่ผิดปกติของเซลล์ต่อมไร้ท่อในตับอ่อน

...โรคออโต้อิมมูน
- เกิดจากการทำงานที่ผิดปกติของเซลล์ต่อมไร้ท่อในต่อมไทรอยด์

...โรคมะเร็งต่อมไทรอยด์...
- เกิดจากการทำงานผิดปกติของเซลล์ต่อมไร้ท่อในต่อมไทรอยด์

...โรคเนื้องอกตับอ่อน...
- เกิดจากการทำงานผิดปกติของเซลล์ต่อมไร้ท่อในตับอ่อน

นี่เป็นเพียงบางส่วนของโรคที่อาจจะเกิดขึ้นเมื่อต่อมไร้ท่อทำงานผิดปกติดังนั้นการดูแลต่อมไร้ท่อให้มีสุขภาพที่ดีและทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพจึงเป็นเรื่องที่สำคัญอย่างยิ่งต่อการมีสุขภาพที่ดี

หวังว่าคงจะอ่านเข้าใจได้ง่ายและคอยพบกับบทความที่เกี่ยวข้องว่าด้วยสารที่ทำลายการทำงานของต่อมไร้ท่อ

ด้วยรักและห่วงใยจากใจจริง

สวัสดี